حتما به خاطر می آوری که این کلمه برادر از چه زمانی بین بچه ها رایج شد؟ بگذار کمی به عقب برگردیم. قبل از انقلاب که مدام در پی ردو بدل کردن کتابهای دکتر شریعتی بودیم. مسئولیت شیعه بودن کم کم احساس تکلیف را در ما شکل می بخشید.مدام در فکر این بودیم که بچه های مخفی کار را شناسایی کنیم و با آنها گرم کار شویم و تکلیفمان را انجام بدهیم. تا اینکه روزی فریادها همگانی شد. احساس تکلیف هم در ما رشد کرده بود و آرام و قرار را از ما گرفته بود. از این تجمع به آن تظاهرات از این ده به آن شهر و از این خطر به آن سفر و بالاخره انقلاب پیروز شد و همان احساس تکلیف شب و روزمان را به هم گره زد. از اذان صبح در ارگانها و نهادهای تازه شکل گرفته تا اذان مغرب , تازه شبها مشغول درو کردن غلات مردم می شدیم و یا در جلسات شرکت می کردیم و تا چشم باز کردیم بار مسئولیت همان نهادها روی روشمان افتاد و در همین اثنا وقوع جنگ ,جبهه دیگری به رویمان باز کرد و آن را نیز به دوش کشیدیم و ….

از همان جاها بود که این کلمه برادر شکل گرفت و به دهان بچه ها افتاد و همان احساس تکلیف می گفت همه باید فدای هم شویم. چون همه فدایی اسلام هستیم. احساس تکلیف روز به روز قوی تر و بزرگتر می شد تا جایی که خانه ,زندگی, ,مال ومنال و خلاصه همه چیزمان شد همان احساس تکلیف. دیگر نه ترکش نه گلوله نه گرسنگی نه تشنگی نه استکبار جهانی و نه هیچ چیز دیگر جلو دارمان نبود. زیرا احساس تکلیف جلوداری می کرد و می تازید. تا اینکه کم کم سر کله از ما بهتران پیدا شد و همان احساس تکلیف به ما می گفت اگر از ما بهتران از ما بهتر ند باید برایشان جا باز کنیم و الحق و الانصاف آنها هم نامردی نکردند و دایما در گوش ما خواندند که ما بهتر از شما فکر می کنیم. مدیریتمان بهتر است. شعور سیاسی مان بالاتر است و هزار جور صغری و کبری منطقی و غیرمنطقی که بله شما کمی هم به فکر زن و بچه باشید و مسئولیتهارا به ما بسپارید.

و خلاصه چشممان را بستیم و باز کریم دیدیم جنگ روبه اتمام است و احساس تکلیف هم در وجودمان کمی ضعیف شده و دیگر آنقدر بزرگ نبود که تمام وجودمان را پر کند و آرام و قرار را ازمان بگیرد. دیگر دوست نداشتیم مسئولیتی بپذیریم چرا که از ما بهتران هستند که بهتر از ما می فهمند و بهتر از ما کار می کنند و باید میدان دار باشند و البته این توجیه ها ادامه همان احساس تکلیف بود. بالاخره جنگ تمام شد و این احساس تکلیف روز بروز ضعیف تر و ضعیف تر شد. تا اینکه روزی آمد که دیدیم سرمان در لاک خودمان است و باقی قضایا……

البته گاه گاهی از روی غضب حرفی می زدیم که البته نشات گرفته از همان احساس تکلیف لاغر و مردنی بود. این حس که ما همرزم شهداییم و آنها دستمان را می گیرند و به باغ بهشت می برند لالایی خوبی بود. مدتی خودمان را با شهدا سرگرم کردیم. هر روز زیارت آنها و نوشتن مقاله و قصه در این روزنامه و آن مجله ,گرچه همین هم داشت از دست می رفت وخدایی اش جو غالب فکرمان نان بود. فکر زندگی مرفه ترو حقوق بیشتر ,آزارمان می داد. دیگر مثل آن موقع ها نبود که اگر احساس می کردیم از حقوقمان کم تر کار کرده ایم مقداری از آن را به بیت المال برگردانیم و واقعا این کار را می کردیم. دیگر این چیزها افسانه شده بود و بعضی ها خنده شان می گرفت. کمک به فقرا, واریز برای طرح فلان و فلان و کار مجانی صرفا برای رضای خدا و ذخیره آخرت ؟ !! از ما بهتران هم که پس دنده لج افتاده بودند ویا نه مارا ازیاد برده بودند ……..

که ناگهان شنیدیم صدای کسی که از انفاس خوشش بوی کسی می آید و ما رابه یاد افسانه ها می اندازد. به خودمان گفتیم حتما شهدا آمده اند و به راستی که شهدا زنده اند. صدایی می گفت:” باید همه فدای هم شویم” و این همان حرفهای افسانه ای بود. بدنمان لرزید.این لرزش, همان احساس تکلیف بود. تصویر انقلاب, جنگ ,شهدا و حتی تصویر همان احساس تکلیف, به سرعت جلوی چشممان رژه رفتند. دوباره برادری از جنس همان برادران….

برادر سلیمانی نمی دانم اگر یک روز من و تو رودر روی هم قرار بگیریم می توانم مستقیم به چشمان تو نگاه کنم؟ و آیا هنوز بین من تو وجه اشتراکی مانده است؟

و اکنون دوباره همان احساس تکلیف قلقلک می دهد و خدای را شاکریم که دور از جاده نخوابیدیم و با اندک ندایی بیدار شدیم .

وقتی به جریان یوسف و زلیخا در قرآن دقت می کنیم به این نتیجه می‌رسیم که عشقهای الهی و آسمانی از همین عشقهای زمینی سرچشمه می‌گیرد. زلیخا در جوانی دلباخته یوسف شد و این دلباختگی تا دوران کهولت ادامه یافت اما آنگاه که حضرت یوسف(ع) از خداوند خواست و جوانی به زلیخا برگشت و به خواستگاریش فرستاد زلیخا در وهله اول قبول نکرد هرچند به طور معمول می بایست با جوان شدن، شراره آن عشق قدیمی شعله ور گردد اما چنین نشد. زلیخا بعدا در باره این تأمل گفت که وقتی جوانی به من برگشت به یک عشق عمیق‌تر رسیدم که اصلا قابل مقایسه با آن عشق زمینی نبود. از اینجا می فهمیم که عشقهای زمینی سرآغازی بر عشق‌های آسمانی است و

اما دو نکته:

• اول این که بزرگان از اهل معرفت گفته‌اند علاقه‌های زمینی را نباید عشق نامید چون عشق یک مقوله کاملا فرا طبیعی و آسمانی و مجرد است و اکثر این علاقه‌های زمینی که به طور غلط آنها را عشق می‌نامیم برخاسته از نوعی تمایلات و تمنیات جنسی است که پس از اطفاء شدن از بین می‌رود و بی انصافی است که آنها را عشق بنامیم.

• نکته دوم هم این که محبت های زمینی که گفتیم سرآغازی است بر عشقهای پاک آسمانی فقط در جنس مخالف خلاصه نمی‌شود بلکه هر چیزی و هر کسی می‌تواند مورد علاقه قرار بگیرد مانند عشق شمس و مولانا که چه برکاتی در پی داشت. اکنون بپردازیم به مقصود اصلی که همانا ازدواج جوانان است که بعضی معتقدند باید از راه همان عشقهای زمینی یا بهتر بگوییم علاقه های دنیوی حاصل شود که گفتیم اگر بر اساس تمنیات جنسی باشد به زودی از بین خواهد رفت. پس چه باید کرد؟

دین اسلام راهکار جالبی ارایه داده است که در ازدواج باید به دوچیز توجه خاص داشت و به دو چیز کم توجه بود تا بالاخره به دو هدیه باارزش و راهگشا دست پیدا کرد. اما آن دو چیزی که در انتخاب همسر باید دقیقا به آن توجه و به صورت جدی درخواست کرد عبارتند از «ایمان و اخلاق» و آن دوچیزی که باید به آن کم توجه بود «زیبایی و ثروت» است. البته همین جا به عرض برسانیم که ثروت و زیبایی چیزهای بدی نیستند اما انسان در مسیر تکامل در زندگی بدون توجه به آنها راحت تر زندگی می کند و زودتر به مقصود می‌رسد چون زیبایی دیگران را به طمع می اندازد و ثروت ممکن است خود انسان را طماع کند و از مسیر خارج نماید. به هر حال در مورد مسایل مادی و دنیوی باید احتیاط کرد و بهتر این است که انسان در این مقوله قانع و میانه رو باشد.

مودت و رحمت دو بال پرواز

اگر این چهار عنصر به خوبی دریافت و به عمل درآید ثمره بسیار شیرینی دارد که عبارت است از دو هدیه که خداوند قول آن را در قرآن مجید به زوجین داده است که عبارتند از «مودت و رحمت». این دو واژه هرچند از لحاظ ترجمه تحت الفظی بسار به هم نزدیک هستند اما بار معنایی بسیار متفاوتی دارند زیرا مودت یعنی یک نوع دوستی که در ابتدای کار بین دو انسان ایجاد می شود و تا پایان هم هست اما رحمت آن محبت راهگشایی است که دایم انگیزه ایجاد می کند تا انسان را به سرمنزل مقصود برساند.

آنگاه که یک زوج جوان با رعایت دستورات دین اسلام عقد ازدواج می بندند این دوهدیه با ارزش را دریافت می‌کنند و از همان جا دوستی و مودت شکل می گیرد و محبت خدادای خود را نشان می‌دهد. کم کم این دو بال پرواز فعالیت خود را شروع می کنند و این علاقه زمینی سرآغازی می شود بر آن عشق آسمانی.

زندگی شیرین می‌شود و همان دوست داشتنی که بعضی از آن به عشق زمینی یاد می‌کنند روح لطیف دو زوج را شکوفا می کنند و بالاخره زندگی زمینی پایان می‌پذیرد و سفر آخرت شروع می‌شود اما این زوج همچنان با هم می‌مانند و تازه روز به روز به یکی شدن بیشتر نزدیک می‌شوند. دیگر مسئله حور و غلمان هم از بین می‌رود زیرا بهشتی که ما از آن یاد می‌کنیم که دارای حور و غلمان و آب و شراب است مربوط به انسانهای درجه پایین است که بالاخره از جهنم عبور کرده و لیاقت بار یافتن به بهشت را پیدا کرده‌اند اما زن و مردی که با عشق الهی زندگی کرده‌ و در این مسیر جز رضای پروردگارشان نخواسته‌اند، به رهایی و آزادی رسیده و از همه مراحل گذشته اند و روز به روز به یکی شدن و توحید که همان لقای رب است نزدیکتر شده‌اند و دیگر احتیاجی به حور و غلمان ندارند. به سرعت از این مراحل خواهند گذشت و به مراتبی می‌رسند که به جز خدا نبیند. آری عوالم برتر از بهشت هم وجود دارند که عبارتند از: « ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَّرْضِيَّةً » ویا « فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَّاضِيَةٍ » چنانچه گفته شده:

رسد آن روز خدایا که ز اندیشه رهایم سازی «لن ترانی» به کناری رود و مست نگاهم سازی

عقل و دین و سخن و سامعه تعطیل شوند از هیاهوی بهشت و هوس حور، جدایم سازی

اصولاً انسان با عشق بوجود می آید وبا عشق زندگی می کند و با عشق از این جهان رخت بر می بندد. خداوند انسان را بر اساس فطرت و عشق و محبت خود آفریدو فرمود « فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا (٣٠روم)»

و این آغازی بود که با حلول نفخه وجودی خود در اعماق باطن خلیفه خود عشق را برای همیشه در ذره خاکی نهادینه کرد.

و انسان در طول زندگی دنیایی خود به دنبال زنگار زدایی و کشف حجاب است تا اصل و اصالت وجود خود را که همانا محبت به محبوب است را هویدا سازد و راه اصلی سعادت بزرگ برای انسان همانا محبت خداست و از این راه است که خدا محبوب او خواهد شد. « قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ (آل عمران٣١)».

این تعبیرات عارفانه چون ساقی، میخانه، پیمانه، خمخانه، و جام که در ادبیات عرفانی زیاد به چشم می خورد برای این است که در مکتب عشق، حیات آدمی در گرو رسیدن و چشیدن است نه شنیدن و فهمیدن، هیچ تشنه ای با لفظ آب سیراب نمی شود و هیچ مرده ای با مفهوم حیات جان نمی گیرد، انسان آن زمان آرام می گیرد که از پیمانه الهی سرمست شود.

                         کرشمه تو شرابی به عاشقان پیمود                          که علم بی خبر افتاد و عقل بی حس شد

انسان شیفته، فراتر از فهمیدن و شنیدن در پی چشیدن و نوشیدن است و شراره های عشق از زبان آتشین او این چنین زبانه می کشد که در مناجات مطیعین فریاد می زند « خدایا مارا در کشتی نجات جای گزین نما و به لذت مناجات بهره ور ساز و بر حوض دوستی خود وارد نما و بچشان دوستی و نزدیکی خودرا ».

و پایان راه را نیز خود حضرت دوست در آن بیان قدسی به ما نمایانده که «هرکس مرا بخواهد می یابد و هرکه را یافت دوست می دارد و هرکه دوست داشت عاشق می شود و هرکس عاشقم شد براو عشق می ورزم و هرکس را عاشقش باشم خواهم کشت» و بادا که چنین باد.

این جان عاریت که به حافظ سپرده دوست روزی رخش ببینم و تسلیم وی کنم

براساس برهان «محبت و عشق» حضرت دوست در کلام جاویدش همه زیبایی های جهان طبیعت و حتی زیبایی های شخصی و ظاهری انسان را زیبایی زمین می داند و هیچ کدام را به عنوان زیبایی انسان قلمداد نمی کند. باغ و راغ و زیبایی های ظاهری و مال و منال و اولاد را همه «زینة الارض» می نامند تنها چیزی را که زینت انسان می شمارد محبت و عشق به خود اوست چنان که می فرماید « وَلَكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الإيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ (حجرات٧) »